top of page

Praten helpt!

Slechts weinig wordt er gevraagd wat iemand in detentie zelf echt belangrijk vindt. Psychotherapie-BRUG probeert het verschil te maken in de gevangenis door mensen in detentie de mogelijkheid te geven om te praten over hun bezorgdheden, noden en wensen. Onze dienst heeft doorheen de jaren ervaren dat praten helpt. Mensen geven dat ook aan: het delen van gedachten en gevoelens kan de periode in de gevangenis draaglijker maken en de blik op de toekomst verruimen. 


Er volgt een omschrijving van de algemene werking van Psychotherapie-BRUG in de gevangenis. Daarnaast wordt er verder ingegaan op de werking op de vleugels van de gevangenis, waar therapeuten direct aanspreekbaar zijn. Ten slotte wordt er meer duiding gegeven over de werking voor mensen met een interneringsmaatregel. Op deze wijze wordt er inkijk gegeven in wat belangrijk en noodzakelijk is om, zo bereikbaar als mogelijk, aanspreekbaar te zijn voor mensen in detentie en dit op een veilige en vertrouwelijke manier.

In de gevangenis

Om het werk van Psychotherapie-BRUG zinvol en gezond te kunnen doen, is er nood aan een gepaste setting, zowel voor de therapeut als voor de gedetineerde persoon. Binnen een penitentiaire context, zoals een gevangenis, is dit niet altijd eenvoudig. De materiële omstandigheden laten het niet steeds toe dat er op een optimale wijze geestelijke gezondheidszorg kan worden aangeboden.


Als hulpverleners in de gevangenis komen, verwachten ze: een waardering voor de bijdrage, een vlotte toegang tot de gevangenis en de gesprekslokalen, beperkte wachttijden bij het oproepen van mensen in detentie en duidelijkheid over de reden van weigering. Dit blijven dagdagelijkse uitdagingen die verbonden zijn aan het aanbieden van geestelijke gezondheidszorg binnen detentie.


Vanuit het cliëntperspectief acht Psychotherapie-BRUG het wenselijk dat mensen in detentie het recht hebben op (weigering van) hulp, zonder juridische gevolgen, dat de vertrouwelijkheid van de gesprekken gerespecteerd worden, dat er correcte informatie wordt gegeven bij het oproepen naar onze gespreks-lokalen en dat er geen afhankelijkheid van willekeur heerst.


In de gevangeniscontext staat Psychotherapie-BRUG voor respectvol omgaan met mensen, in het bijzonder met wie we in gesprek gaan (ook verwijzers, personeel...). Dit houdt in dat er vooraf afspraken worden gemaakt over het tijdstip van de consultatie, zodat mensen niet zomaar uit hun cel geplukt worden. Dit bevordert ook het nemen van verantwoordelijkheid om de consultatie voor te bereiden, de eventuele opdrachten uit te voeren… Wanneer een afspraak niet kan doorgaan, bijvoorbeeld door overmacht, wordt de betrokkene(n) zo snel als mogelijk op de hoogte gebracht. Deelnemers worden altijd duidelijk geïnformeerd over hun rechten en plichten, om toestemming gevraagd alvorens er acties worden ondernemen en kunnen op elk moment klachten over de dienst overmaken aan de betrokken hulpverlener of de coördinator.


Uitgaan van respect en zorg betekent ook dat er kan besloten worden om (tijdelijk) geen aanbod te bieden. Wanneer bijvoorbeeld wordt ingeschat dat de problematiek of thema’s van die aard zijn dat een zorgzaam gesprek onmogelijk is, dat er geen toegang tot de gesprekslokalen is gegarandeerd, dat de opvang na de gesprekken in de penitentiaire context onvoldoende is of dat er zich een gevaar stelt, dan kan het aangewezen zijn om geen begeleiding aan te bieden. Ook hierover wordt transparant gecommuniceerd.


Samenwerking wordt gezien als een meerwaarde. Regelmatig en structureel overleggen met partners en belanghebbenden binnen en buiten de gevangenis is daardoor een noodzaak. Deze overlegmomenten gaan nooit over de inhoud van gesprekken met onze cliënten, wel over het werken in een gevangeniscontext. Overleg met directies en andere diensten zoals PSD, het zorgteam van de gevangenis, JWW en BICO-diensten maakt deel uit van het takenpakket. Hetzelfde geldt voor het netwerken met penitentiaire beambten, geestelijken en vrijwilligers. Tot slot is er een structureel overleg met andere buitendiensten van de Vlaamse Gemeenschap. Samenwerking gebeurt met respect voor ieders eigenheid en expertise: zo staat Psychotherapie-BRUG garant voor het respecteren van het beroepsgeheim ten aanzien van andere diensten.

In de vleugels

Er werd gekozen om de eigen grenzen van hulp verlenen te verleggen, eerder dan het wachten in een lokaal (celgrootte) op de mogelijke komst van de persoon die de drempels van de gevangenis overstegen heeft. ‘CGG op vleugel’ is een pretherapeutisch aanbod waar mensen in detentie vrijblijvend, op de vleugel waar ze verblijven, een CGG-hulpverlener kunnen aanspreken. Ze kunnen hun vragen en problemen bespreken zonder wachttijd en omleidingen.


De stap naar de mensen toe is er één op vleugel, één op cel, één in de habitat van wie in de gevangenis verblijft. De mosterd werd gehaald bij het sociaal werk. Wekelijks present zijn creëert betrouwbaarheid in een context waarin het moeilijk is om te vertrouwen. Het open regime in de gevangenis van Vorst laat toe om met mensen te praten en vooral om beschikbaar te zijn. Door een regelmatige aanwezigheid kunnen vanuit de ‘babbels’ op de vleugels noden op vlak van geestelijke gezondheid bij de aanwezigen gedetecteerd worden. 


Het loslaten van de klassieke geestelijke gezondheidszorg-werking, maakt het mogelijk om op een meer creatieve manier te zoeken naar de meest gepaste benadering: af en toe een babbel, het aanbieden van een uitgebreider en meer vertrouwelijk gesprek, het in contact brengen met andere actoren. Praktische en psychosociale vragen hebben immers dikwijls een emotionele en psychische bodem. Vanuit deze beschik-baarheid wordt er de mogelijkheid aangeboden om een hulptraject op te starten (individueel of in groep).

In de annexvleugel

In de gevangenis verblijven ook mensen met een interneringsmaatregel. Deze maatregel is geen straf, aangezien er sprake is van recht op zorg. Het is een veiligheidsmaatregel voor mensen die ontoerekenings-vatbaar werden verklaard. Dit wil zeggen:

  • dat de betrokkene een misdrijf pleegde waarbij hij en zij de fysieke of mentale toestand van anderen heeft aangetast of bedreigd

  • dat de betrokkene aan een geestesstoornis lijdt waardoor hij of zij de controle verloor of zijn of haar oordeelvermogen werd aangetast

  • dat het gevaar bestaat dat deze persoon opnieuw feiten zal plegen


Het is een maatregel met een dubbele doelstelling; enerzijds het beschermen van de maatschappij en anderzijds het bieden van een gepaste behandeling voor mensen die een interneringsmaatregel kregen opgelegd. Om deze maatregel te kunnen uitspreken dient er sprake te zijn van een psychi(atri)sche stoornis.


Het zorgtraject van een persoon met een interneringsmaatregel is afhankelijk van wat de persoon nodig heeft, rekening houdend met het veiligheidsrisico. Het einddoel van deze maatregel is de maximaal haalbare vorm van maatschappelijke re-integratie.


De overheid heeft na meerdere veroordelingen door het Europees Hof van de Rechten van de Mens initiatieven genomen om de zorg te verbeteren voor mensen met een interneringsmaatregel. Binnen de gevangenissen zijn er middelen ingezet in het strategisch plan voor hulp- en dienstverlening aan gedetineerden en in het zorgteam op de annexvleugel.


In de annexvleugel van de gevangenis van Sint-Gillis verblijven nog steeds mensen met een internerings-maatregel die worden opgevolgd door het zorgteam van de gevangenis en de PSD. Deze mensen wachten op een eerste overplaatsing naar de gevangenis van Merksplas en eventueel een latere overplaatsing naar de Forensisch Psychiatrische Centra (FPC) in Gent of Antwerpen.


Niet alle mensen met een interneringsmaatregel verblijven in een gevangenis of een FPC. Heel wat mensen verblijven in door de overheid erkende, residentiële voorzieningen. Anderen komen in begeleiding bij een ambulant centrum. De onderzoeks- en vonnisgerechten beslissen over de uitspraak van internering, maar het is de Kamer voor de Bescherming van de Maatschappij (KBM) die bepaalt waar en hoe de maatregel zal worden uitgevoerd.


Wie meer info wenst over de verblijfsmogelijkheden van mensen met een interneringsmaatregel, kan de websites van Psychewijzer en Te Gek!? raadplegen. Wie als familielid van een psychisch kwetsbare persoon meer informatie zoekt over hoe hiermee om te gaan, kan de website van Similes raadplegen.

bottom of page